Wydziedziczenie w testamencie – kiedy jest możliwe i co trzeba udowodnić?

Czym jest wydziedziczenie i co oznacza prawnie?

Wydziedziczenie to instytucja prawa spadkowego, która pozwala spadkodawcy pozbawić osoby bliskie prawa do zachowku – czyli roszczenia pieniężnego, które przysługuje zstępnym, małżonkowi lub rodzicom, jeżeli zostali pominięci w testamencie.

Kodeks cywilny (art. 1008) stanowi:

„Spadkodawca może w testamencie wydziedziczyć zstępnych, małżonka i rodziców, jeżeli:

1. wbrew jego woli postępują uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego,

2. dopuścili się względem niego umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci,

3. uporczywie nie dopełniają względem niego obowiązków rodzinnych.”

Wydziedziczenie jest więc możliwe tylko wtedy, gdy zachowanie spadkobiercy spełnia jedną z tych konkretnych przesłanek. Nie wystarczy konflikt rodzinny, złe relacje czy emocjonalne urazy.

Przykład z życia:

Pani Helena sporządziła testament, w którym wydziedziczyła córkę. Napisała: „pozbawiam córkę spadku, gdyż nie utrzymujemy kontaktu”. Córka wystąpiła o zachowek – i wygrała. Sąd uznał, że samo zerwanie relacji nie jest równoznaczne z uporczywym niedopełnianiem obowiązków rodzinnych. Testament nie zawierał wystarczającego uzasadnienia, a brak kontaktu nie wynikał wyłącznie z winy córki.

Jak sporządzić skuteczne wydziedziczenie?

Aby wydziedziczenie było ważne:

1. Musi być dokonane w testamencie – nie wystarczy ustna deklaracja czy pismo.

2. Musi zawierać przyczynę, zgodną z art. 1008 KC – najlepiej szczegółowo opisaną.

3. Musi dotyczyć jednej z osób uprawnionych do zachowku – zstępnych (dzieci, wnuków), małżonka lub rodziców.

4. Nie może być dokonane po przebaczeniu – art. 1010 KC przewiduje, że przebaczenie anuluje wydziedziczenie.

Czy można podważyć wydziedziczenie?

Tak – osoba wydziedziczona może w sądzie:

• kwestionować ważność testamentu (np. brak świadomości, forma),

• podważać istnienie przyczyny wydziedziczenia, wykazując, że nie była prawdziwa lub była nieaktualna (np. przebaczenie).

Psychologiczno-praktyczny aspekt:

Decyzja o wydziedziczeniu to często rezultat długotrwałego bólu, rozczarowania lub konfliktu, ale jej skutki prawne trwają długo po śmierci spadkodawcy. Niejasne wydziedziczenie może doprowadzić do bolesnych i kosztownych procesów między bliskimi – często trwających latami.

Warto zatem zadbać o to, by testament był jasny, zgodny z prawem i rzeczywiście oddawał wolę testatora. Adwokat pomoże Ci dobrać właściwe sformułowania i doradzi, czy rzeczywiście spełnione są przesłanki wydziedziczenia.

Cytat z orzecznictwa:

„Zerwanie kontaktu rodzinnego nie może być utożsamiane z uporczywym niedopełnianiem obowiązków rodzinnych, jeśli wynika z konfliktu, za który odpowiedzialność ponoszą obie strony.”

Planujesz sporządzić testament, ale relacje rodzinne są napięte? Chcesz mieć pewność, że wydziedziczenie będzie skuteczne i nie wywoła sądowego sporu?

Skontaktuj się z Kancelarią Adwokacką Tomasz Waszkiewicz w Białymstoku. Pomagam w tworzeniu testamentów, doradzam w sprawach zachowku i reprezentuję klientów w sporach spadkowych.

Dane kontaktowe:

• Adres: ul. Sukienna 8 lok. 9, 15-881 Białystok

• Telefon: +48 690 433 085, +48 888 18 80 80

• E-mail: kancelaria@kancelariawaszkiewicz.pl