Testament – kiedy jest ważny, a kiedy można go podważyć?

Testament jako forma rozporządzenia majątkiem na wypadek śmierci

Testament to jednostronne oświadczenie woli, w którym testator (spadkodawca) rozporządza swoim majątkiem na wypadek śmierci. Można go sporządzić samodzielnie (testament własnoręczny), w formie notarialnej lub w szczególnych przypadkach – np. ustnie lub w obecności świadków (testament szczególny).

Jednak nie każdy dokument podpisany jako „testament” będzie skuteczny. W sądzie liczy się przede wszystkim jego ważność formalna i materialna.

Wymogi ważności testamentu

Najczęstsze rodzaje testamentów:

1. Własnoręczny (holograficzny) – musi być napisany w całości pismem ręcznym, podpisany i opatrzony datą (art. 949 k.c.).

2. Notarialny – sporządzany przez notariusza zgodnie z art. 950 k.c.

3. Szczególne – np. testament ustny w obecności trzech świadków (art. 952 k.c.).

Testament będzie nieważny, jeśli:

• nie został sporządzony przez osobę mającą pełną zdolność do czynności prawnych,

• testator działał pod wpływem błędu, groźby lub był nieświadomy znaczenia czynności,

• narusza przepisy formy testamentu (np. nie został własnoręcznie napisany),

• został sporządzony pod wpływem silnej choroby psychicznej lub otępienia.

Jak podważyć testament?

Możliwość podważenia testamentu istnieje zawsze, ale ciężar dowodu spoczywa na osobie, która to twierdzi. Przykładowe podstawy:

• brak świadomości lub swobody testatora (np. zaawansowana demencja),

• błąd istotny (np. testator myślał, że dziecko go porzuciło, a było to nieporozumienie),

• nacisk osób trzecich – przymus fizyczny lub psychiczny.

Często kluczowe znaczenie mają opinie biegłych psychiatrów, zeznania świadków, dokumentacja medyczna i analiza treści testamentu.

Przykład z praktyki

Pani Maria sporządziła testament własnoręczny dwa miesiące przed śmiercią, przekazując cały majątek jednej z córek. Druga córka wniosła o stwierdzenie nieważności testamentu, wskazując na stan otępienny matki. Sąd, po zasięgnięciu opinii biegłego, stwierdził, że Pani Maria nie miała pełnej zdolności do świadomego działania – testament uznano za nieważny.

Cytat z orzecznictwa

„Testament sporządzony przez osobę, która w chwili jego sporządzenia znajdowała się w stanie wyłączającym świadome powzięcie decyzji i wyrażenie woli, jest nieważny z mocy prawa” – wyrok SN z 7 marca 2002 r., II CKN 1399/00.

Wątek psychologiczny

Spory testamentowe to jedne z najbardziej emocjonalnych postępowań w sądach spadkowych. Pojawiają się oskarżenia o manipulacje, konflikty rodzinne, napięcia pokoleniowe. W takich sprawach potrzeba nie tylko wiedzy prawnej, ale i empatii oraz umiejętności łagodzenia konfliktów.

⸻

Masz wątpliwości co do ważności testamentu lub chcesz go sporządzić poprawnie?

Kancelaria Adwokacka Tomasz Waszkiewicz w Białymstoku doradza zarówno przy sporządzaniu testamentów, jak i reprezentuje w sporach o ich nieważność. Zadbaj o swoją sytuację spadkową z pomocą doświadczonego prawnika.

Dane kontaktowe:

• Adres: ul. Sukienna 8 lok. 9, 15-881 Białystok

• Telefon: +48 690 433 085, +48 888 18 80 80

• E-mail: kancelaria@kancelariawaszkiewicz.pl