Kto może złożyć wniosek o podział majątku wspólnego i kto bierze udział w postępowaniu?

Kto może złożyć wniosek o podział majątku wspólnego?

Zasadniczo: każdy z byłych małżonków, po ustaniu wspólności majątkowej (np. wskutek rozwodu, separacji, intercyzy, śmierci). Nie ma tu znaczenia, kto formalnie nabywał dany składnik majątku – ważne, że należał on do majątku wspólnego.

Art. 566 Kodeksu postępowania cywilnego wyraźnie przewiduje, że w sprawie o podział majątku „sąd orzeka na wniosek jednego z byłych małżonków”, co oznacza, że legitymację czynną ma każdy z nich – niezależnie od woli drugiego.

⸻

Czy są potrzebne zgoda drugiego małżonka lub wspólny wniosek?

Nie – nie jest wymagana zgoda drugiego małżonka na wszczęcie sprawy. Wystarczy, że jedna strona chce podziału i złoży stosowny wniosek.

Wniosek wspólny – podpisany przez oboje – bywa natomiast bardzo korzystny, jeśli strony są zgodne co do sposobu podziału. Wtedy opłata sądowa wynosi 300 zł zamiast 1000 zł, a postępowanie toczy się sprawniej.

⸻

Kto bierze udział w postępowaniu? – krąg uczestników

Podstawową zasadą postępowania o podział majątku jest to, że toczy się między byłymi małżonkami. Są oni uczestnikami postępowania nieprocesowego – a więc ich rola jest inna niż w typowym procesie: nie ma tu powoda i pozwanego, lecz dwóch równorzędnych uczestników.

Jednak w pewnych sytuacjach do postępowania mogą przystąpić także inne osoby:

1. Spadkobiercy zmarłego małżonka

Jeśli jeden z małżonków zmarł, a wspólność majątkowa została wcześniej zniesiona (np. przez rozwód albo intercyzę), do postępowania mogą przystąpić spadkobiercy zmarłego.

2. Wierzyciele jednego z małżonków

W wyjątkowych przypadkach, gdy wynik postępowania może wpływać na możliwość zaspokojenia wierzytelności (np. w razie podziału majątku w sposób godzący w interes wierzyciela), sąd może dopuścić interwencję uboczną wierzyciela.

3. Konkubent lub partner życiowy (zainteresowany podziałem określonego składnika)

Jeśli np. konkubent był współwłaścicielem nieruchomości objętej wnioskiem, może zostać wezwany do udziału w sprawie jako uczestnik, aby chronić swoje prawa. (Tę sytuację szerzej opiszemy w kolejnym wpisie nr 5.)

4. Osoby trzecie mające prawa do przedmiotu podziału

Np. współwłaściciel działki, na której stoi dom należący do byłych małżonków, współposiadacz rzeczy, czy beneficjent umowy przedwstępnej lub dzierżawy.

⸻

Przykład z praktyki:

Pani Alicja złożyła wniosek o podział majątku po rozwodzie. W jego skład wchodzi dom, który był współfinansowany przez jej nowego partnera (konkubenta). Sąd, po przeanalizowaniu dokumentów (np. przelewów na konto budowlane), uznał, że konkubent może mieć interes prawny w sprawie i postanowił wezwać go do udziału w postępowaniu jako uczestnika.

⸻

Co jeśli jeden z małżonków nie stawia się na rozprawy?

Udział w postępowaniu nie jest obowiązkowy – sąd może wydać orzeczenie również pod nieobecność jednego z uczestników. Jednak brak aktywności procesowej może spowodować przegraną – sąd nie rozpatruje roszczeń, których nie zgłoszono, np. o nierówne udziały, rozliczenie kredytów czy nakładów.

⸻

Orzecznictwo:

„Sprawa o podział majątku wspólnego toczy się między byłymi małżonkami jako uczestnikami postępowania. Osoba trzecia może uczestniczyć w sprawie, jeśli wykaże interes prawny.”

Ważne wskazówki praktyczne:

• Zawsze wskaż w treści wniosku dokładne dane drugiego małżonka.
• Jeśli wiesz o osobie trzeciej zainteresowanej składnikiem majątku – poinformuj o tym sąd. Nie czekaj, aż sąd „sam się domyśli” – oznacz właściwie uczestników i przedstaw swój interes prawny.
• W razie śmierci małżonka – załącz postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku.

⸻

Zakończenie:

Podział majątku wspólnego to nie tylko techniczne rozliczenie składników – to także precyzyjne określenie, kto może brać udział w postępowaniu i jakie prawa przysługują każdemu z uczestników. Dobrze przygotowany wniosek to gwarancja szybszego i skuteczniejszego postępowania.

Masz pytania lub chcesz skonsultować swoją sytuację? Zapraszamy do kontaktu z naszą kancelarią.

Kancelaria Adwokacka Tomasz Waszkiewicz

Adres: ul. Sukienna 8 lok. 9, 15-881 Białystok

Telefon: +48 690 433 085, +48 888 18 80 80

E-mail: kancelaria@kancelariawaszkiewicz.pl