Kto już nie dziedziczy? Zmiany w kręgu spadkobierców ustawowych po nowelizacji z 2023 r.

Co zmieniła nowelizacja z 2023 roku?

Ustawa z dnia 28 lipca 2023 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw, która weszła w życie 15 listopada 2023 r., ograniczyła krąg osób dziedziczących w ramach tzw. trzeciej grupy spadkobierców ustawowych.

Celem zmian było zapobieżenie dziedziczeniu przez osoby zupełnie niezwiązane emocjonalnie czy faktycznie z osobą zmarłą, tylko na podstawie więzi krwi sięgającej dalekiego pokrewieństwa.

Kogo obejmowała trzecia grupa?

W poprzednim stanie prawnym, w przypadku braku zstępnych, małżonka, rodziców, rodzeństwa i ich zstępnych – spadek przechodził na dziadków spadkodawcy, a w dalszej kolejności na ich zstępnych: ciotki, wujków, kuzynów i dzieci kuzynostwa.

W praktyce prowadziło to do sytuacji, w których:

• osoby nieutrzymujące kontaktu ze zmarłym przez dziesięciolecia dziedziczyły majątek,

• dochodziło do problemów z ustaleniem tożsamości i adresu tych osób,

• majątek latami „wisiał” w niepewności prawnej.

Jakie ograniczenie wprowadzono?

Po nowelizacji, z kręgu ustawowych spadkobierców wyłączeni zostali zstępni dziadków spadkodawcy, a więc np.:

• ciotki i wujkowie (dzieci dziadków),

• kuzynostwo (dzieci ciotek i wujków),

• dzieci kuzynostwa.

W przypadku braku bliższych krewnych, spadek przechodzi teraz bezpośrednio na gminę ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy lub Skarb Państwa (art. 935 § 3 i 4 k.c.).

Przykład z praktyki

Pan Stanisław zmarł bezdzietnie, był wdowcem i nie miał rodzeństwa. Przed nowelizacją dziedziczyłaby jego ciotka ze strony matki. Po nowelizacji – w sytuacji braku bliższej rodziny – spadek przejęła gmina, a majątek zasilił budżet samorządu lokalnego.

Cytat z uzasadnienia ustawy

„Celem nowelizacji było skrócenie i uproszczenie postępowania spadkowego oraz ograniczenie liczby przypadków dziedziczenia przez osoby, które nie utrzymywały żadnych relacji z osobą zmarłą” – uzasadnienie projektu ustawy, druk sejmowy nr 3134 z 2023 r.

Wątek praktyczno-psychologiczny

Nowelizacja budzi mieszane emocje – część osób uznaje ją za racjonalną i upraszczającą procedurę spadkową, inni jako niesprawiedliwą wobec „pomijanych” krewnych. Kluczowe jest jednak to, że osoby chcące zabezpieczyć majątek dla dalszej rodziny mogą i powinny sporządzić testament – to jedyny sposób, aby wykluczyć zastosowanie nowego reżimu dziedziczenia ustawowego.

⸻

Masz wątpliwości, kto dziedziczy po nowelizacji przepisów spadkowych?

Skontaktuj się z Kancelarią Adwokacką Tomasz Waszkiewicz w Białymstoku. Pomagam w ustalaniu kręgu spadkobierców, doradzam przy sporządzaniu testamentów i prowadzę postępowania spadkowe w nowym stanie prawnym.

Dane kontaktowe:

• Adres: ul. Sukienna 8 lok. 9, 15-881 Białystok

• Telefon: +48 690 433 085, +48 888 18 80 80

• E-mail: kancelaria@kancelariawaszkiewicz.pl