Kto już nie dziedziczy? Zmiany w kręgu spadkobierców ustawowych po nowelizacji z 2023 r.
12 maj
Co zmieniła nowelizacja z 2023 roku?
Ustawa z dnia 28 lipca 2023 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw, która weszła w życie 15 listopada 2023 r., ograniczyła krąg osób dziedziczących w ramach tzw. trzeciej grupy spadkobierców ustawowych.
Celem zmian było zapobieżenie dziedziczeniu przez osoby zupełnie niezwiązane emocjonalnie czy faktycznie z osobą zmarłą, tylko na podstawie więzi krwi sięgającej dalekiego pokrewieństwa.
Kogo obejmowała trzecia grupa?
W poprzednim stanie prawnym, w przypadku braku zstępnych, małżonka, rodziców, rodzeństwa i ich zstępnych – spadek przechodził na dziadków spadkodawcy, a w dalszej kolejności na ich zstępnych: ciotki, wujków, kuzynów i dzieci kuzynostwa.
W praktyce prowadziło to do sytuacji, w których:
• osoby nieutrzymujące kontaktu ze zmarłym przez dziesięciolecia dziedziczyły majątek,
• dochodziło do problemów z ustaleniem tożsamości i adresu tych osób,
• majątek latami „wisiał” w niepewności prawnej.
Jakie ograniczenie wprowadzono?
Po nowelizacji, z kręgu ustawowych spadkobierców wyłączeni zostali zstępni dziadków spadkodawcy, a więc np.:
• ciotki i wujkowie (dzieci dziadków),
• kuzynostwo (dzieci ciotek i wujków),
• dzieci kuzynostwa.
W przypadku braku bliższych krewnych, spadek przechodzi teraz bezpośrednio na gminę ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy lub Skarb Państwa (art. 935 § 3 i 4 k.c.).
Przykład z praktyki
Pan Stanisław zmarł bezdzietnie, był wdowcem i nie miał rodzeństwa. Przed nowelizacją dziedziczyłaby jego ciotka ze strony matki. Po nowelizacji – w sytuacji braku bliższej rodziny – spadek przejęła gmina, a majątek zasilił budżet samorządu lokalnego.
Cytat z uzasadnienia ustawy
„Celem nowelizacji było skrócenie i uproszczenie postępowania spadkowego oraz ograniczenie liczby przypadków dziedziczenia przez osoby, które nie utrzymywały żadnych relacji z osobą zmarłą” – uzasadnienie projektu ustawy, druk sejmowy nr 3134 z 2023 r.
Wątek praktyczno-psychologiczny
Nowelizacja budzi mieszane emocje – część osób uznaje ją za racjonalną i upraszczającą procedurę spadkową, inni jako niesprawiedliwą wobec „pomijanych” krewnych. Kluczowe jest jednak to, że osoby chcące zabezpieczyć majątek dla dalszej rodziny mogą i powinny sporządzić testament – to jedyny sposób, aby wykluczyć zastosowanie nowego reżimu dziedziczenia ustawowego.
⸻
Masz wątpliwości, kto dziedziczy po nowelizacji przepisów spadkowych?
Skontaktuj się z Kancelarią Adwokacką Tomasz Waszkiewicz w Białymstoku. Pomagam w ustalaniu kręgu spadkobierców, doradzam przy sporządzaniu testamentów i prowadzę postępowania spadkowe w nowym stanie prawnym.
Dane kontaktowe:
• Adres: ul. Sukienna 8 lok. 9, 15-881 Białystok
• Telefon: +48 690 433 085, +48 888 18 80 80
• E-mail: kancelaria@kancelariawaszkiewicz.pl
Sprawdź naszą ofertę usług prawnych
Oferujemy kompleksowe usługi prawne, które pomogą Ci w rozwiązywaniu trudnych spraw. Sprawdź naszą ofertę i skontaktuj się z nami!
Przeglądaj inne artykuły
29 lip
Czy odrzucenie spadku po rodzicu wyklucza z dziedziczenia po dziadkach?
W praktyce kancelaryjnej coraz częściej pojawiają się pytania od klientów, którzy zastanawiają się, czy odrzucenie spadku po zmarłym rodzicu – zwłaszcza zadłużonym – powoduje automatyczne wyłączenie z dziedziczenia po jego rodzicach, czyli po dziadkach. Dylemat ten ma ogromne znaczenie praktyczne: chodzi nie tylko o uniknięcie długów, ale też o zabezpieczenie ewentualnych roszczeń do majątku rodzinnego. Czy jeśli odrzucę spadek po ojcu, to znaczy, że nie mam już prawa do schedy po dziadku? Czy takie odrzucenie zamyka drogę do dalszego dziedziczenia w tej linii rodzinnej? Jak interpretują to przepisy i praktyka sądowa? Odpowiedź – jak to w prawie cywilnym bywa – nie jest całkowicie intuicyjna. W niniejszym wpisie wyjaśniam, dlaczego odrzucenie spadku po jednym z rodziców nie oznacza automatycznego pozbawienia prawa do dziedziczenia po dziadkach, jakie są wyjątki, na co trzeba szczególnie uważać oraz co zrobić, by zabezpieczyć interesy swojej rodziny – zwłaszcza dzieci.
12 lip
Czy można nagrywać rozmowę bez zgody drugiej osoby? Legalność, dowody i ryzyko karne
Nagrywanie rozmów w dobie telefonów komórkowych i aplikacji mobilnych stało się wyjątkowo proste. Ale czy legalne? Czy można nagrać przełożonego, partnera lub sąsiada – i wykorzystać to jako dowód w sądzie? A może to Ty zostałeś nagrany bez wiedzy i zgody? Wokół nagrywania rozmów narosło wiele mitów. Jedni twierdzą, że to zawsze nielegalne i grozi więzieniem. Inni – że jeśli uczestniczymy w rozmowie, mamy prawo ją rejestrować. Jak jest naprawdę? W tym wpisie wyjaśniamy: • kiedy nagranie rozmowy jest legalne, a kiedy staje się przestępstwem, • czy nagranie może być dowodem w sprawie karnej, rodzinnej lub cywilnej, • jakie przepisy Kodeksu karnego mają zastosowanie do nielegalnego nagrywania, • i co zrobić, jeśli ktoś nagrał Cię bez Twojej zgody. Ten temat dotyka niemal każdego – w relacjach prywatnych, zawodowych i prawnych. Jeśli rozważasz nagranie rozmowy – lub zostałeś w ten sposób utrwalony – przeczytaj, zanim podejmiesz decyzję.
10 lip
Czym grozi odmowa przyjęcia mandatu? Praktyczne skutki i scenariusze
Odmowa przyjęcia mandatu to prawo, z którego może skorzystać każdy obywatel. Ale czy zawsze warto? Co dzieje się po odmowie i jakie są tego skutki? Czy można się jeszcze odwołać po jego przyjęciu? W praktyce wielu kierowców, rowerzystów czy pieszych przyjmuje mandaty odruchowo, nie analizując okoliczności. Inni decydują się odmówić przyjęcia mandatu, chcąc walczyć o swoje racje. Wbrew powszechnej opinii, odmowa nie kończy sprawy, lecz otwiera drogę do postępowania przed sądem rejonowym. Ten wpis pomoże Ci zrozumieć, kiedy odmowa przyjęcia mandatu może być uzasadniona, a kiedy warto rozważyć inne rozwiązanie. Omówimy: • jakie są konsekwencje odmowy przyjęcia mandatu, • kiedy odmowa może się opłacać, • jakie są ryzyka postępowania sądowego, • co można zrobić po przyjęciu mandatu. Jeśli otrzymałeś mandat i nie wiesz, co zrobić – ten artykuł jest dla Ciebie.
9 lip
Odstąpienie od zakazu prowadzenia pojazdów – kiedy jest to możliwe? Czyli jak uratować prawo jazdy.
Utrata prawa jazdy bywa dotkliwsza niż sama kara grzywny czy ograniczenia wolności. Dla wielu osób to nie tylko środek transportu – to codzienne narzędzie pracy, obowiązek rodzinny czy warunek leczenia bliskich. Nic dziwnego, że osoby skazane za wykroczenia lub przestępstwa drogowe szukają sposobu, by zachować uprawnienia. Czy sąd może odstąpić od orzeczenia zakazu prowadzenia pojazdów? W jakich sytuacjach jest to prawnie możliwe i jak przekonać sąd do odstąpienia od środka karnego? W tym wpisie odpowiadamy na te pytania, wyjaśniając, kiedy sąd może, a kiedy musi orzec zakaz prowadzenia pojazdów, oraz jaką rolę odgrywają okoliczności osobiste sprawcy i jego postawa. Przedstawimy konkretne przykłady z sali sądowej oraz aktualne orzecznictwo.