Konfiskata samochodu w polskim prawie karnym: co musisz wiedzieć i jak się bronić.

⸻

1. Czym jest konfiskata (przepadek) samochodu?

Konfiskata, zwana w przepisach przepadkiem, to orzeczony przez sąd środek karny skutkujący przejęciem pojazdu na własność Skarbu Państwa. W polskim prawie karnym regulują ją między innymi następujące przepisy:

• Art. 44 Kodeksu karnego (KK) – określa ogólne zasady orzekania przepadku przedmiotów służących do popełnienia przestępstwa bądź pochodzących z czynu zabronionego,

• Art. 44a–44b KK – uzupełniają regulacje dotyczące rozszerzonego przepadku (stosowanego najczęściej w przestępstwach finansowych, ale przepisy mogą być rozpatrywane także w wypadku innych przestępstw o znacznej szkodliwości społecznej),

• Art. 178a KK – dotyczy prowadzenia pojazdu w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego i zawiera podstawy do orzekania surowych kar, w tym przepadku pojazdu, w razie recydywy lub przy wysokim stężeniu alkoholu.

Cel konfiskaty nie ogranicza się wyłącznie do kary dla sprawcy. Ma również charakter prewencyjny i wychowawczy. Państwo przejmuje samochód, aby sprawca nie mógł dalej używać go w sposób zagrażający innym uczestnikom ruchu czy porządkowi publicznemu.

⸻

2. Kiedy grozi konfiskata samochodu?

2.1. Jazda pod wpływem alkoholu lub narkotyków

• Art. 178a § 1 KK stanowi, że kto prowadzi pojazd mechaniczny w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego, podlega karze grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

• W przypadku recydywy (ponowne skazanie za to samo przestępstwo) lub szczególnie wysokiego stężenia alkoholu we krwi (zazwyczaj uznaje się za takie powyżej 1,5 promila) sąd może orzec znacznie surowsze sankcje, w tym konfiskatę pojazdu.

• Coraz częściej pojawiają się także przepisy, które przewidują obligatoryjne orzeczenie konfiskaty auta, jeżeli kierowca rażąco przekracza dopuszczalne normy alkoholu czy powoduje poważne zagrożenie w ruchu drogowym.

2.2. Użycie auta do popełnienia przestępstwa

• Konfiskata samochodu może zostać orzeczona, gdy pojazd stanowił narzędzie popełnienia przestępstwa.

• Przykładowe sytuacje: ucieczka przed policją, przewóz kontrabandy (przemyt), świadome udział w kradzieży z użyciem pojazdu.

• Art. 44 § 2 KK wskazuje, że przepadek może być orzeczony, jeśli rzecz (w tym pojazd) służyła lub była przeznaczona do popełnienia czynu zabronionego, a jej właścicielem jest sprawca przestępstwa.

2.3. Przestępstwa o dużej szkodliwości społecznej

• W razie poważnego czynu, np. przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji, sąd może uznać, że przepadek samochodu jest niezbędny, by zapobiec podobnym zdarzeniom w przyszłości.

• Przepadek ma mieć charakter prewencyjno-wychowawczy – stanowi ostrzeżenie i jednocześnie uniemożliwia dalsze działania z użyciem pojazdu.

⸻

3. Konkretne podstawy prawne w Kodeksie karnym

• Art. 44 § 1 KK: „Sąd orzeka przepadek przedmiotów pochodzących bezpośrednio z przestępstwa.”

• Art. 44 § 2 KK: „Sąd może orzec przepadek przedmiotów służących lub przeznaczonych do popełnienia przestępstwa, jeżeli sprawca jest ich właścicielem.”

• Art. 178a § 1 KK: „Kto, znajdując się w stanie nietrzeźwości (…) prowadzi pojazd mechaniczny w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym (…), podlega karze (…)”.

• Art. 178a § 4 KK: zaostrza kary w przypadku recydywy lub prowadzenia pojazdu w stanie nietrzeźwości przy znacznie przekroczonym limicie alkoholu we krwi.

• Art. 44a–44b KK: wprowadzają tzw. rozszerzony przepadek mienia, pozwalający na konfiskatę nie tylko przedmiotów bezpośrednio związanych z przestępstwem, ale także innego majątku pochodzącego z działalności przestępczej (stosowane głównie w sprawach gospodarczych, finansowych, ale co do zasady mogą mieć znaczenie w każdej sprawie o większej szkodliwości społecznej).

W praktyce najczęściej konfiskata dotyczy jednak aut wykorzystywanych w przestępstwach komunikacyjnych (art. 178a KK). Nowelizacje przepisów zaostrzyły sankcje dla kierowców wysoce nietrzeźwych, co wzmaga ryzyko odebrania pojazdu.

⸻