Jak ustalić skład i wartość majątku wspólnego? Praktyczny przewodnik dla byłych małżonków

1. Na czym polega ustalenie składu i wartości majątku wspólnego?

Sąd w sprawie o podział majątku musi:

• ustalić co wchodzi w skład majątku wspólnego,

• ustalić wartość każdego składnika majątku – według stanu z chwili ustania wspólności i cen z chwili orzekania.

To oznacza, że liczy się np. wartość rynkowa domu dziś, ale jego stan z dnia rozwodu.

⸻

2. Ustalenie wartości rzeczy ruchomych

Do rzeczy ruchomych zaliczamy m.in. meble, sprzęt RTV/AGD, samochody, biżuterię, dzieła sztuki. Najczęstsze problemy to:

• spór o istnienie przedmiotu – „zabrał telewizor, nie oddał”,

• spór o wartość – np. auta: jeden z małżonków wycenia go na 20 tys., drugi – na 40 tys.

Dowody: faktury, umowy kupna, zdjęcia, opinie rzeczoznawców, ogłoszenia z portali aukcyjnych.

⸻

3. Ustalenie wartości nieruchomości

Najczęściej dotyczy domu lub mieszkania. Sąd ustala wartość na podstawie opinii biegłego rzeczoznawcy majątkowego. Kluczowe jest:

• aktualne przeznaczenie nieruchomości,

• stan techniczny,

• lokalizacja i dostęp do infrastruktury.

Uwaga: warto zawnioskować o dopuszczenie dowodu z opinii rzeczoznawcy już we wniosku o podział!

⸻

4. Obciążenie hipoteczne – jak wpływa na wartość nieruchomości?

Obciążenie kredytem hipotecznym obniża wartość udziału przypadającego małżonkom.

Przykład: Dom wart 600 tys. zł, obciążony kredytem 400 tys. zł → „czysta” wartość do podziału: 200 tys. zł.

Ale uwaga:

Sąd nie dzieli samego kredytu – musi go uwzględnić tylko, gdy małżonkowie wspólnie się na to zgodzą lub gdy wskazują go jako element rozliczenia.

⸻

5. Wierzytelności wspólne

To np.:

• środki zgromadzone na wspólnym rachunku bankowym,

• należności z tytułu nadpłaconych podatków,

• zaległe wynagrodzenia,

• kaucje, zwroty, odszkodowania,

• należności z umów cywilnoprawnych zawartych w czasie trwania wspólności.

Dowody: wyciągi bankowe, PIT-y, listy płac, umowy.

⸻

6. Ustalenie wartości udziałów i akcji w spółkach

Udziały lub akcje nabyte w czasie trwania wspólności majątkowej wchodzą do majątku wspólnego – nawet jeśli formalnie należą do jednego z małżonków.

Sąd ocenia ich wartość na podstawie:

• aktualnej sytuacji finansowej spółki,

• wyników bilansowych,

• wyceny biegłego, jeśli strony się różnią.

Uwaga: nie zawsze wartość księgowa = wartość rynkowa!

⸻

7. Długi byłych małżonków

Sąd co do zasady nie dzieli długów – chyba że:

• zostały zaciągnięte za zgodą obu małżonków,

• były związane z bieżącymi potrzebami rodziny,

• są spłacane z majątku wspólnego.

Sąd może jednak uwzględnić je przy rozliczeniach – np. jeśli jeden z małżonków spłacał wspólny kredyt po rozwodzie.

⸻

Przykład z praktyki:

Byli małżonkowie spierają się o wartość samochodu i telewizora. Ona twierdzi, że telewizor jest wart 1 000 zł, on – że 4 000 zł. Sąd dopuszcza opinię rzeczoznawcy. Równolegle była żona wnioskuje o uwzględnienie 80 tys. zł wartości udziałów męża w spółce z o.o. – przedstawia bilans spółki i opinię prywatną. Sąd powołuje biegłego do wyceny.

⸻

Orzecznictwo:

„Wartość majątku wspólnego powinna być ustalona według cen z chwili orzekania, ale według stanu z chwili ustania wspólności.”

⸻

Najczęstsze błędy przy ustalaniu składu i wartości majątku:

• Brak dokumentów potwierdzających istnienie danego składnika (np. auto przepisane na znajomego przed rozwodem).
• Nieudokumentowane twierdzenia o wartości – „ten dom to co najmniej milion”.
• Pomijanie długów lub zobowiązań zaciągniętych wspólnie.
• Wniosek złożony bez opinii biegłego, mimo sporu co do wartości → opóźnienie postępowania.

⸻

Wskazówki praktyczne:

• Przygotuj dokumentację: umowy, faktury, potwierdzenia przelewów, zdjęcia, rachunki.
• W razie wątpliwości – złóż wniosek o opinię biegłego.
• Zadbaj o dowody potwierdzające stan majątku z chwili ustania wspólności.

⸻

Zakończenie:

Ustalenie składu i wartości majątku to kluczowy etap w każdej sprawie o jego podział. To właśnie tu rozgrywa się wiele najważniejszych sporów – i tu można najwięcej zyskać lub stracić. Dlatego warto działać świadomie, przygotować mocne dowody i – najlepiej – współpracować z doświadczonym prawnikiem.

Kancelaria Adwokacka Tomasz Waszkiewicz

Adres: ul. Sukienna 8 lok. 9, 15-881 Białystok

Telefon: +48 690 433 085, +48 888 18 80 80

E-mail: kancelaria@kancelariawaszkiewicz.pl